Artigos

Fundación Moncho Reboiras
para o estudo e a divulgación da realidade social e sindical na Galiza

Guerra do Leste, un conflito estratéxico. Por Alberte Blanco Casal

Os grandes medios esforzáronse en circunscribir o actual conflito bélico no leste de Europa a unha simple conflagración entre Rusia e Ucraína. Porén, a denominada “Guerra de Ucraína” nin sequera se corresponde de forma exclusiva con ese país nas accións militares. O conflito afecta, dalgún xeito, a países como Polonia e Bielorrusia, a zonas marítimas dos países nórdicos no Báltico ou, no caso do Mar Negro, a zonas de influencia de Romanía, Bulgaria e Turquía. Nesas áreas realízanse periodicamente distintos tipos de accións bélicas ou de sabotaxe apoiadas por operacións ISR (Intelixencia, Vixilancia e Recoñecemento) da OTAN. Unha actividade militar esencial que se leva a cabo por medio dun sofisticado exército de drons, buques, radares terrestres, satélites militares e avións espía controlados e dirixidos dende os cuarteis da Alianza Atlántica en Europa e os Estados Unidos. Se engadimos a este escenario a numerosa presenza de mercenarios occidentais, forzas especiais e asesores de alto rango da OTAN, implicados directa ou indirectamente nas accións militares —a nivel de Estado Maior ucraíno ou no campo de batalla—, ademais do masivo bloqueo económico occidental a Rusia ou as graves consecuencias socioeconómicas producidas pola contenda a nivel mundial, a designación máis apropiada sería Guerra Rusia-OTAN. Porén, na medida en que se trata dunha confrontación xeopolítica Occidente-Oriente, nun escenario euroasiático, decidín designala Guerra do Leste.

Antecedentes históricos

O economista e sociólogo marxista italiano Giovanni Arrighi, utilizando a teoría do sistema-mundo de Wallerstein, analizou os procesos imperialistas en Occidente estabelecendo cinco grandes ciclos sistémicos de acumulación capitalista, solapados entre si. Comeza co hispano-xenovés (ss. XV-XVII), segue co holandés (ss. XVI-XVIII), continúa co británico (ss. XVIII-XX) e finaliza co norteamericano (ss. XIX-XXI) en transición, na actualidade, ao ciclo euroasiático con centro na China. Neste último ciclo, aínda nos seus inicios, estariamos asistindo ao xurdimento dun novo sistema financeiro controlado polos estados emerxentes. Segundo o economista ruso Sergei Glaziev, as finanzas, por vez primeira en moitos séculos, deixarían de ser un privilexio exclusivo das elites occidentais. Outras características deste novo ciclo serían o predominio do público sobre o privado e a defensa da soberanía das nacións, cunha periferia emerxente que se reivindica multipolar, anticolonial e anti-hexemónica.

 

Foi na época de dominio anglo-norteamericano cando se estabeleceu a doutrina británica do Heartland (Mackinder, 1904) que configuraría, xunto á alemá do Lebensraum, a estratexia imperialista occidental de todo o século XX ata a actualidade. Esas doutrinas estabelecen con precisión que, para garantir o dominio hexemónico occidental (e evitar así a última transición sinalada no parágrafo anterior), resultaba indispensábel o sometemento da enorme masa continental que forman os países de Eurasia. En esencia, o Imperio tsarista e, en menor medida, outras nacións de Asia central, como a China. Daquela, o Imperio Ruso pasou a converterse nun obxectivo estratéxico —pola súa enorme extensión, demografía e ilimitados recursos enerxéticos, alimentarios e de materias primas—, o principal obstáculo a eliminar para o pleno dominio do capitalismo imperial británico (e do emerxente norteamericano). Esa estratexia xeopolítica necesitaba achandar o camiño cun proceso previo de eliminación dos imperios menores do leste e centro-Europa e a repartición formal de áreas de influencia entre as potencias coloniais do occidente continental, sempre en beneficio dos anglosaxóns e baixo o seu control. Este é o contexto da Primeira Guerra Mundial (PGM).

 

E, en efecto, como esperaban os británicos, o resultado da PGM provocou a desaparición do Imperio Austro-Húngaro, o Otomán e o Alemán. Tamén do imperio dos tsares, pero a guerra facilitou a Revolución de Outubro e a creación da Unión Soviética. Coa consecuencia inesperada dun desenvolvemento económico, educativo, científico, tecnolóxico, industrial e militar a unha escala nunca vista, ademais da creación dun gran movemento internacional anti-capitalista e anti-imperialista. Nesas condicións, un enfrontamento directo co núcleo do Heartland (a Unión Soviética) estaba cada vez máis lonxe das posibilidades da Royal Navy. Cumpría debilitar os soviéticos nunha guerra longa, e para iso era preciso —coa aquiescencia norteamericana— volver armar Alemaña e dirixir a súa potencia bélica cara ao leste. Esa foi a estratexia seguida na Segunda Guerra Mundial para desangrar e derrotar a URSS, conseguindo o primeiro, pero non o segundo. A manobra quedou ao descuberto ao dilatar a plena implicación occidental na fronte europea ata unha data tan tardía como xuño de 1944 (desembarco de Normandía), cando a Wehrmacht xa estaba mortalmente ferida nas batallas de Stalingrado (1942-43) e Kursk (1943). Por iso, en coherencia coa doutrina de Mackinder, a pesar do fracaso da Operación Barbarossa nazi e a derrota final do III Reich, os anglo-norteamericanos non renunciaron á conquista do Heartland.

 

O presidente dos EUA, Biden, con Zelensky

A expansión da OTAN

A idea de seguir co acoso contra a Unión Soviética despois da SGM quedou patente coa fundación da OTAN en 1949. En esencia, unha alianza occidental político-militar anti-soviética e anti-comunista dirixida polos anglo-norteamericanos. Nesa etapa o Heartland púxose ao día coa nova doutrina do Rimland (control dos países euroasiáticos con ribeiras marítimas que rodean o Heartland) promovida polo ianqui N.J. Spykman. O papel da Royal Navy sería substituído pola US Navy dando comezo á Guerra Fría que rematará coa disolución da URSS en 1991. A xeopolítica imperial británica, apoiada agora no brazo militar ianqui, seguía colectando éxitos.

 

Porén, a caída da URSS non foi suficiente, había que rematar a faena. Amosando unha voracidade xeopolítica extrema, os membros da Alianza Atlántica duplicáronse nos seguintes trinta anos, coa entrada de antigos aliados da Unión Soviética, avanzando a OTAN ata as fronteiras rusas, ademais de redobrar a política intervencionista imperial en todos os continentes. E todo iso, a pesar das garantías ofrecidas polos ianquis a Gorbachov de que non habería “nin unha polgada” de expansión cara ao leste, en palabras do secretario de Estado James Baker (Viena, 1990). O ingreso de Chequia, Hungría e Polonia na Alianza (1999), e despois o resto dos países do Pacto de Varsovia e algúns da URSS, nun proceso que continúa na actualidade con Finlandia e Suecia, revelaron a falacia das promesas occidentais. Por se había aínda algunha dúbida sobre os designios xeopolíticos contemplados nas doutrinas Heartland-Rimland, a verdadeira intención do núcleo reitor da OTAN quedou ao descuberto no 2000 cando Clinton rexeitou a suxestión de Putin de integrar Rusia na Alianza Atlántica e contribuír de forma mancomunada á paz mundial. Esa foi a proba do algodón para o Kremlin de que Occidente non quería a Rusia no seu bando como un par, senón como unha nación sometida.

 O obxectivo da OTAN era diluír a influencia do Kremlin sobre os antigos membros e aliados da Unión Soviética, aínda con moitos lazos culturais, económicos, comerciais e militares coa Federación Rusa, ademais de restrinxir as súas relacións político-económicas con Europa occidental todo o que fose posíbel. Como é lóxico, esa estratexia non pasou desapercibida en Rusia [...].

Artigo completo en Enxergar. Revista de pensamento e análise nº6.

Ler máis...

50 aniversario dos sucesos do 10 de marzo de 1972. Semente de vencer

Neste ano 2022 cúmprense 50 anos dun dos sucesos máis traumáticos da historia do movemento obreiro galego, como foi o metrallamento, por parte da policía franquista, dunha manifestación de traballadores da empresa BAZÁN (hoxe Navantia) en Ferrol, o 10 de marzo de 1972, que se saldou coa morte de dous traballadores, Amador Rei e Daniel Niebla, e con preto de trinta traballadores feridos de bala.

Ler máis...

Next Generation EU

A Uniom Europeia, recolhendo umha proposta da Comissom, decidiu pôr em marcha um novo instrumento de recuperaçom dotado com 750 mil milhons de euros . É o denominado Next Generation EU (NGEU) destinado, entre outros objetivos, a ajudar a reparar os danos económicos e sociais causados pola pandemia.

Ler máis...

Os efectos da negación da liberdade sindical na democracia

A dirixente sindical chilena analiza a situación do sindicalismo no país Andino e a loita contra o modelo neoliberal instaurado na dictadura militar de Pinochet.

Ler máis...

Ricardo Carvalho Calero: Unha obra de servizo ao pobo galego

A profesora García Negro analiza neste artigo a parte máis política, ao servizo da Galiza, dunha das figuras máis importantes da nosa historia, Ricardo Carvalho Calero.

Ler máis...

Por un Sistema Público de Servizos de Atención ás Persoas

A Secretaria de Organización da CIG, expón as propostas da central sindical galega pola valorización dos traballos de coidados, considerando urxente dar unha resposta á explotación, invisibilización e á desigualdade

Ler máis...

Intervención pública galega no sector enerxético

Cóntase que cando o científico que posibilitou “domesticar” ou “antropizar” a electricidade fixo a presentación pública dos seus experimentos, aló por finais do século XIX, o ministro de facenda británico, que asistía ao espectáculo de divulgación, preguntou pola súa utilidade, ao que o científico disque contestou: “un día poderá cobrar impostos por ela”. Hoxe, na factura eléctrica temos unha dobre imposición, un imposto (o IVE) sobre outro imposto (o da electricidade). Pero o noso interese, neste artigo, está noutra parte, na participación que tivo o resto do público ademais do ministro; ou é que o interese sobre a enerxía en xeral é patrimonio exclusivo dos cargos públicos e das empresas privadas que nos colonizan?

Ler máis...

2024 · Fundación Moncho Reboiras para o estudo e a divulgación da realidade social e sindical na Galiza

Contacto

Política cookies |

Información legal |